Witamina D – „tylko witamina”, czy panaceum?
Na początku XIX wieku zaobserwowano, że u dzieci chorych na krzywicę lecznicze działanie mają kąpiele słoneczne i rybi olej. Kolejne badania wykazały, że brak witaminy D skutkuje rozwojem krzywicy i osteoporozą, większym ryzykiem złamań, nieprawidłową funkcją układu nerwowego, stanami zapalnymi skóry, zmniejszeniem odporności oraz zwiększeniem ryzyka chorób autoimmunologicznych i nowotworów.
Podstawowy mechanizm działania witamina D to wpływ na metabolizm kości. W okresie rozwojowym ma istotne znaczenie w kształtowaniu się kości i zębów, pomaga w zwalczaniu próchnicy.
Badania populacyjne wykazały, że suplementacja witaminy D w dzieciństwie zmniejsza ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 1, a w świeżo rozpoznanej cukrzycy typu 2 poprawia wydzielenie insuliny i tolerancję glukozy. W stwardnieniu rozsianym – sezonowe braki witaminy D powodują zaostrzenie objawów choroby wczesną wiosną i złagodzenie jesienią. Częstsza ekspozycja na światło słoneczne w dzieciństwie obniża ryzyko zachorowania. Ma działanie antyproliferacyjne i zapobiega powstawaniu komórek nowotworowych, wpływa na apoptozę i angiogenezę. Obserwuje się odwrotną korelację między ilością ekspozycji na światło słoneczne a występowaniem pewnych typów nowotworów. Witamina D reguluje funkcjonowanie układu renina-angiotensyna-aldosteron, a więc jej niedobór pośrednio wpływa na ryzyko rozwoju nadciśnienia tętniczego i niewydolności serca. Zwiększa produkcję plemników oraz hamuje rozrost błony śluzowej macicy. Poprawia zdolność wątroby do regeneracji.
80–100% witaminy D3 pochodzi z syntezy w skórze, na co mają wpływ: pora roku, zachmurzenie i zanieczyszczenia powietrza, szerokość geograficzna, stosowanie kremów z filtrem, pigmentacja oraz starzenie się skóry, czas ekspozycji i grubość tkanki tłuszczowej.Dzienna dawka witaminy D u osoby o jasnej karnacji powstaje w trakcie 5-15-minutowej ekspozycji między godziną 10:00 a 15:00. Dorosła kobieta podczas opalania w bikini, wytwarza około 10 tys. j.m. w czasie 15-20 min. Z uwagi na zwiększone ryzyko nowotworów skóry od kilku lat promowane jest z kolei unikanie nadmiernego nasłonecznienia. Kremy ochronne redukują skórną produkcję o około 98%. Pozostaje więc suplementacja doustna…
Najwięcej witaminy D zawiera tran oraz mięso ryb (łosoś, dorsz, tuńczyk, śledź, makrela, sardynki, węgorz), ponadto wątróbka, ser, żółtko jaj i grzyby. Niektóre produkty spożywcze, głównie mieszanki mleczne dla dzieci i tłuszcze spożywcze, są dodatkowo wzbogacane w witaminę D.
Na rynku dostępne są różne preparaty witaminy zarówno na receptę, jak i bez recepty. Warto sprawdzić, czy kupowany preparat zawiera substancję aktywną, czy prowitaminę, która dopiero ma ulec aktywacji w organizmie człowieka. Zalecana dawka witaminy D powinna być ustalona indywidualnie, najlepiej przez lekarza rodzinnego, który ma dostęp do aktualnych wyników badań pacjenta i zna jego wywiad chorobowy. W większości obowiązujących zaleceń dawka suplementacyjna dla osoby dorosłej wynosi 2000 jednostek na dobę. W szczególnych przypadkach stosowane są dawki znacznie większe.
Podsumowując: wydaje się, że witaminę D dla swojego dobra powinien suplementować każdy!
autor
dr n.med. Sylwia Zawada-Targoni