W poprzednim artykule zamieściłam podstawowe informacje o rehabilitacji medycznej i fizjoterapii sportowej.

Dzisiaj opracuję temat rehabilitacji otolaryngoloicznej.

Na rehabilitację otolaryngologiczną składają się różnorakie czynności, obejmujące diagnostykę i poprawianie stanu pacjenta, zespolone z prewencją wtórną, czyli zahamowaniem anomalii chorobowych.

Rehabilitacja otolaryngologiczna dzieli się na:

  • rehabilitację słuchu
  • rehabilitację głosu i mowy
  • rehabilitację zawrotów głowy
  • rehabilitację szumów usznych
  • rehabilitację zaburzeń połykania
  • rehabilitację pacjentów po usunięciu krtani (laryngektomii) spowodowanym nowotworem złośliwym.

Na chwilę obecną, omówię rehabilitację słuchu oraz głosu i mowy, a w kolejnych artykułach opublikuję wiadomości o pozostałych rehabilitacjach otolaryngologicznych.

Rehabilitacja słuchu zazwyczaj realizowana jest z pacjentami po wszczepieniu implantu ślimakowego, po urazowej utracie słuchu oraz niedosłyszącymi.

Rehabilitacja słuchu jest szczególnie ważna w przypadku dzieci głuchych lub niedosłyszących, ponieważ uszkodzony zmysł słuchu pozbawia możliwości prawidłowego rozwoju mowy oraz intelektualnego. Celem rehabilitacji słuchu chorego dziecka jest jego przystosowanie do samodzielnego życia w społeczeństwie. Najlepsze efekty rehabilitacji uzyskuje się, gdy rozpoczyna się ona najwcześniej, jak to możliwe. Najistotniejszą rolę odgrywa pierwszy rok życia dziecka. W przypadku dziecka niedosłyszącego od urodzenia, aparat słuchowy powinien zostać zastosowany między szóstym a ósmym miesiącem życia.

W procesie rehabilitacji słuchowej udział biorą tacy lekarze, jak:

  • laryngolog
  • audiolog
  • foniatra
  • psycholog
  • logopeda.

Rehabilitację słuchu może wspomóc też fizjoterapeuta, stosując kinezyterapię, która zapewnia rozwój ruchowy i koordynację wzrokowo-ruchową.

Rehabilitacja głosu i mowy to terapeutyka emisji głosu, która podnosi komfort mówienia. Obejmuje ona diagnostykę i leczenie zaburzeń głosu i mowy. Postępowanie diagnostyczno-lecznicze głosu i mowy wiąże się z rehabilitacją słuchu, bo dotyczy pacjentów po wszczepieniu implantu ślimakowego, ale też z czynnościową chrypką, zaburzeniami płynności mowy (jąkaniem), mutacjami zależnymi od hormonów, defektami artykulacji spowodowanymi zabiegami lub operacjami w obrębie jamy ustnej i gardła, z chorobami organicznymi krtani (takimi jak: guzki głosowe, niedowłady, porażenia fałdów głosowych), z dysfonią (wielopostaciowym zaburzeniem głosu, dotyczącym barwy, częstotliwości, poziomu głośności, czasu trwania), po mikrochirurgii krtani lub całkowitym jej usunięciu, oraz neuropsychiatrycznych

Powszechna etyka czynności rehabilitacyjnych głosu i mowy zawiera:

  • rozpoczęcie rehabilitacji należycie wcześnie
  • zwracanie uwagi na pierwsze objawy poprawy głosu
  • realizację planu leczenia zaburzeń narządu głosu przy ścisłej współpracy i zaufaniu pacjenta do lekarzy oraz logopedów
  • dostosowanie programu rekonwalescencji do indywidualnych potrzeb pacjenta (uwzględniając wiek, płeć, inteligencję, kulturę osobistą, zawód, zasadniczy stan zdrowia)
  • uwzględnienie sprawności innych zmysłów pacjenta, takich jak słuch, wzrok czy dotyk. 

Niezwykle ważne w procesie rehabilitacji głosu i mowy jest nabycie przez pacjenta niezbędnych dla poprawy zdrowia nawyków oddechowych. Piersiowo-brzuszny tor oddychania jest optymalny dla prawidłowej pracy narządu głosu. Bezbłędny sposób oddychania, dostosowany do pacjenta, uzyskuje się poprzez dokonanie oceny sposobu jego dotychczasowego oddychania . Następnie zaleca się wykonywanie ćwiczeń oddechowych wedle ściśle określonych zasad, na które składają się:

  • oddychanie co najmniej raz dziennie przed posiłkiem lub około godzinę po nim
  • rozluźnianie mięśni szyi i karku poprzez swobodne skręty głowy w lewo i w prawo, oraz przetaczanie głowy po barkach przed rozpoczęciem ćwiczeń
  • zachowywanie swobodnej pozycji ramion i barków podczas ćwiczeń
  • pochylanie lekko głowy do przodu podczas ćwiczeń (nigdy nie należy odchylać głowy do tyłu)
  • nie wydychanie całego nabranego powietrza podczas ćwiczeń.

Ćwiczenia oddechowe pomagają w zwiększeniu pojemności płuc, wzmocnieniu grup mięśniowych biorących udział w oddychaniu, nauce ekonomicznego zużywania powietrza w czasie fonacji (procesie powstawania głosu w następstwie drgań więzadeł głosowych pod wpływem wydychanego powietrza – zachodzi ona w krtani i prowadzi do powstania dźwięku krtaniowego).

Opanowanie prawidłowego sposobu nabierania powietrza stanowi podstawę do rozpoczęcia ćwiczeń fonacyjnych i artykulacyjnych. 

Ćwiczenia fonacyjne polegają na ustaleniu właściwej dla pacjenta wysokości głosu, przy której fonacja i mówienie są swobodne oraz pozbawione wysiłku. Ćwiczenia te pomagają w nabyciu umiejętności modulowania wysokości głosu, jak również jego natężenia w szepcie, głosie normalnym i w krzyku. 

Ćwiczenia artykulacyjne wyrabiają wyrazistość artykulacji samogłosek i spółgłosek, zwolnienie tempa mowy i koordynację fonacyjno-artykulacyjno-oddechową dzięki mówieniu frazami. Ćwiczenia te pomagają w nauce uruchamiania i wykorzystywania rezonatorów nadkrtaniowych (jamy nosa, zatok przynosowych, jamy ustnej z gardłem) oraz podkrtaniowych (jamy podgłośniowej), które sprawiają, że dźwięk wytwarzany w krtani wzmacnia się. Dzięki systematycznemu wykonywaniu wymienionych powyżej ćwiczeń pacjent opanowuje prawidłową emisję głosu i optymalną pracę głosem w warunkach codziennego życia, a także podczas wykonywania pracy zawodowej. 

W czasie rehabilitacji głosu i mowy jednym z najważniejszych czynników decydujących o jej skuteczności jest systematyczne wykonywanie ćwiczeń. Leczenie zaburzeń głosu i mowy wymaga kompleksowego, wielospecjalistycznego postępowania, dostosowanego do indywidualnych potrzeb pacjenta.


Autorka: Beata Kowalczyk


Źródła:

  1. https://bit.ly/2Pkom8E
  2. https://bit.ly/38CbRgd
  3. https://bit.ly/2M0FmyJ
  4. https://bit.ly/36CjBgo
  5. https://bit.ly/38Gosit
  6. https://bit.ly/34rIslD