Przyczyny krwotoków z nosa
Niemal każdemu z nas leciała kiedyś krew z nosa. Większość tego typu krwawień zwykle ustępuje samoistnie. Niekiedy jednak krwawienie z nosa może być potencjalnie niebezpieczne dla zdrowia, a nawet życia.
Najczęściej krwawiącym miejscem w nosie (90 proc. przypadków) jest tzw. splot Kiesselbacha, czyli miejsce w przedniej części przegrody nosa, gdzie naczynia krwionośne biegną tuż pod błoną śluzową, na chrząstce. Utrata krwi może następować również przez sploty tętnicze, żylne i jamiste znajdujące się na bocznej ścianie w tylnej części nosa, zwłaszcza w obrębie tzw. małżowiny nosowej dolnej. Najtrudniejsze w opanowaniu – ze względu na lokalizację – są krwawienia ze splotu nosowo-gardłowego (Woodruffa) .
Krwawienia dzielą się na: miejscowe (około 30 proc. przypadków) i ogólnie (wtórne, 70 proc. przypadków). Te ostatnie są konsekwencją chorób i zmian patologicznych w organizmie, umiejscowionych poza obszarem nosa i zatok przynosowych.
Krwawienie miejscowe
Do przyczyn miejscowych krwawień zaliczamy m.in. mikrourazy Kiesselbacha, czynniki środowiskowe, nadużywanie kropli obkurczających, polipy przegrody, obecność w nosie ciał obcych, urazy, a także zabiegi chirurgiczne.
Mikrourazy splotu Kiesselbacha mogą powstać na skutek dłubania w nosie. Te krwawienia są na ogół łagodne i krótkie. Bardziej uciążliwą przypadłością są natomiast idiopatyczne (tzn. bez ustalonej przyczyny), łagodne, nawrotowe krwawienia u dzieci i młodzieży. Przyczyną tych krwawień może być zbyt suche powietrze. Uszkodzająco na błony śluzowe nosa działają również w pyłach i oparach substancje, np. benzyna, amoniak, kwas siarkowy.
Zbyt długie stosowanie kropli obkurczających błonę śluzową może spowodować jej uszkodzenie, a także uszkodzenie znajdujących się tam naczyń. Istotną przyczyny miejscowych krwawień są również tzw. krwawiące polipy przegrody nosa, które łatwo mogą ulec uszkodzeniu. U dzieci natomiast miejscowe krwawienie może wywołać obecność ciała obcego w jamie nosa. Zwykle ma ono postać jednostronnego krwawienia ze współwystępującym, cuchnącym wyciekiem ropnym.
Nie należy lekceważyć pourazowych krwawień z nosa. Mogą oznaczać złamanie szczęki, oczodołu, podstawy czaszki. Niezwykle niebezpieczne dla życia jest uszkodzenie tzw. syfonu tętnicy szyjnej, które może objawiać się masywnymi, nawracającymi krwawieniami zaraz po urazie lub nawet kilka tygodni po nim.
Krwawienia mogą również pojawiać się po zabiegach chirurgicznych, np. po operacji korekcyjnej przegrody nosa lub usunięcia polipów. W takich przypadkach zaleca się stały kontakt z lekarzem lub ośrodkiem nadzorującym leczenie. Krwawienie z nosa może być również pierwszym zwiastunem chorób nowotworowych nosa, zatok przynosowych lub nosogardła.
Spośród zmian patologicznych naczyń i układu krążenia wywołujących obfite krwawienia z nosa należy wymienić: nadciśnienie tętnicze, miażdżycę, przewlekłą niewydolność krążenia, wrodzoną chorobę naczyń Rendu-Oslera-Webera.
Diagnostyka
Rozpoznawanie przyczyny krwawienia z nosa powinno być przeprowadzone przez lekarza laryngologa. Postępowanie lekarskie zazwyczaj polega na dokładnym zebraniu wywiadu oraz badaniu fizykalnym, które powinno wskazać lokalizację miejsca krwawiącego (tzw. rynoskopia lub endoskopia). Ocenie podlega również ciśnienie tętnicze krwi i funkcje układu krążenia pacjenta. Wykonuje się także badania morfologii i krzepliwości krwi. Przy podejrzeniu urazowego tła dolegliwości zaleca się badanie radiologiczne struktur nosa, zatok i czaszki (rtg., tomografia komputerowa).
Przy podejrzeniu istnienia innych przyczyn ogólnoustrojowych krwawień, konieczna jest pomoc lekarzy innych specjalności.
Postępowanie
Aby powstrzymać niewielkie krwawienie z nosa, należy przede wszystkim zadbać o właściwe ułożenie pacjenta. Wypływająca krew nie powinna być połykana ani aspirowana (wciągana) do dolnych dróg oddechowych. Nie należy więc odchylać głowy. Chory powinien przyjąć pozycję półsiedzącą, pochylona do przodu lub powinien leżeć na boku. Zapewnia to właściwą ewakuację krwi poza obszar dróg oddechowych i przewodu pokarmowego.
Przy łagodnych krwawieniach, np. z powodu wysychania śluzówki, zaleca się kilku minutowe uciskanie skrzydełek nosa, a następnie zastosowanie preparatów natłuszczająco-nawilżających lub żeli o działaniu hemostatycznym.
Nieduże punktowe krwawienia z przegrody nosa można opanować zabiegami miejscowej koagulacji (zamykanie naczynek) lub chemicznej kauteryzacji (przyżegania) kwasem tróhjchlorooctowym i azotanem srebra. Praktykowane jest również ostrzyknięcie miejsca krwawiącego środkami zwężającymi naczynia krwionośne. Większe krwawienia wymagają założenia przez lekarza tzw. tamponady.
Choć większość krwawień z nosa nie stanowi niebezpieczeństwa dla zdrowi apacjenta, to dobrze byłoby jednak zasięgnąć porady laryngologa.
Przyczyny krwawień z nosa:
- mikrourazy splotu Kiesselbacha (np. na skutek dłubania w nosie),
- czynniki środowiskowe (zbyt suche powietrze, substancje zawarte w pyłach i oparach, np. benzyna, amoniak, kwas siarkowy),
- nadużycie kropli obkurczających,
- polipy przegrody nosowej,
- obecność ciał obcych w nosie,
- urazy powypadkowe,
- zabiegi chirurgiczne,
- infekcje i urazy alergiczne w obrębie górnych dróg oddechowych,
- zmiany patologiczne naczyń i układu krążenia,
- choroby krwi i skazy krwotoczne,
- przyjmowanie leków zmniejszających krzepnięcie krwi (np. kumaryna, aspiryna, heparyna, leki przeciwzapalne),
- niektóre choroby endokrynologiczne,
- niewydolność wątroby i nerek
autor
dr n.med. Łukasz Wysieński