Rehabilitacja medyczna, zwana też rehabilitacją leczniczą, jest dogłębną, często zespołową pracą na rzecz osób z niepełnosprawnościami fizycznymi lub psychicznymi, a także z deficytami w tych obszarach. Celem rehabilitacji jest odbudowa pełnej lub maksymalnej do osiągnięcia sprawności psychofizjologicznej, jak również przywrócenie gotowości do pracy i aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym.
Rehabilitacja stanowi nieodłączny element procedury medycznej i stoi na równi z innymi technikami leczenia, współdecydując o efektywności kuracji. Rehabilitację często prowadzi zespół terapeutyczny składający się z lekarzy różnych specjalizacji. Badania wykazują, że jednoczesna rehabilitacja medyczna, społeczna i psychologiczna przynosi najlepsze efekty. Pominięcie systemu równoległego stosowania metod leczniczych i rehabilitacyjnych może obniżyć lub wyeliminować korzystne wyniki leczenia.
Inicjatorami polskiej szkoły rehabilitacji byli W. Dega i M. Weiss. Jej podstawowe założenia to:
- wczesność zapoczątkowania – rehabilitacja powinna rozpocząć się możliwie najwcześniej;
- powszechność – rehabilitacja powinna być dostępna dla wszystkich, którzy jej potrzebują i obejmować wszystkie specjalności w lecznictwie szpitalnym, ambulatoryjnym i sanatoryjnym;
- ciągłość – rehabilitacja medyczna ściśle powiązana z zawodową i społeczną powinna być prowadzona do uzyskania maksymalnej sprawności pacjenta;
- kompleksowość – rehabilitacja powinna uwzględniać od początku wszystkie aspekty (leczniczy, społeczny, psychologiczny).
Specjalistę w dziedzinie rehabilitacji ruchowej określa się fizjoterapeutą. Fizjoterapeuci są bardzo ważnymi specjalistami w obliczu rozpowszechnienia chorób o podłożu neurologicznym (udarów, uszkodzeń rdzenia kręgowego czy czaszkowo-mózgowych oraz zaburzeń neurorozwojowych dzieci) i kardiologicznym. Istnieje również fizjoterapia sportowa, która obejmuje szeroki zakres pracy ze sportowcem, mającej na celu wspomaganie treningu, optymalizację osiągnięć sportowych, polepszenie regeneracji powysiłkowej oraz przygotowanie do określonego wysiłku. Aby taka fizjoterapia była skuteczna, niezbędna jest wiedza z anatomii oraz biomechaniki danego sportu, jak również pojmowanie charakterystyki dyscypliny. Fizjoterapia sportowa jest szczególnie ważna dla sportowców wyczynowych, którzy są nadzwyczaj narażeni na urazy narządów ruchu. Mimo to z takiej fizjoterapii może skorzystać każdy, kto jest aktywny fizycznie i uprawia jakąkolwiek dyscyplinę sportu.
Rehabilitant sportowy może pomóc:
- sportowcom amatorom;
- sportowcom zawodowym;
- sportowcom wyczynowym;
- osobom powracającym do uprawiania sportu po przerwie;
- osobom dopiero planującym rozpoczęcie treningów sportowych.
Terapię powinna poprzedzać kompleksowa ocena systemu mięśniowego, powięziowego, kostnego i limfatycznego, dlatego przed umówieniem się na zabiegi rehabilitacyjne należy udać się na konsultację fizjoterapeutyczną, podczas której fizjoterapeuta wykona niezbędne badania i dobierze optymalny program terapii.
Rehabilitacja sportowa obejmuje także zabiegi terapeutyczne, takie jak:
- fizykoterapię (działa przeciwbólowo i przeciwzapalnie, przyspiesza gojenie się tkanek);
- masaż sportowy (niweluje objawy zakwaszenia mięśni, rozgrzewa i przygotowuje do wysiłku);
- nerwowo-mięśniowe torowanie ruchu PNF (zwiększa stabilność stawów, poprawia koordynację nerwowo-mięśniową);
- kinesiotaping (polega na oklejaniu części ciała specjalnymi plastrami, pomaga zwalczyć ból i obrzęki, stabilizuje stawy);
- terapię manualną (polega na umiejętnym uciskaniu bolących miejsc, działa przeciwbólowo);
- termoterapię (polega na rozgrzaniu miejsca urazu – ciepłoterapia – lub jego schłodzeniu – krioterapia);
- kinezyterapię (inaczej gimnastykę leczniczą, polegającą na wykonywaniu ćwiczeń usprawniających o charakterze wzmacniającym, rozluźniającym, rozciągającym).
Najczęstsze kontuzje sportowe
Jedną z najpowszechniejszych kontuzji sportowych jest tak zwane kolano biegacza. Ta kontuzja najczęściej dotyka osoby biegające, które przeciążają przednią część kolana. Kolano biegacza można rozpoznać po bólu w okolicy rzepki, który nasila się podczas spoczynku, kucania i schodzenia ze schodów. Kolejna kontuzja – zapalenie ścięgna Achillesa – objawia się bólem ścięgna lub jego okolicy, obrzękiem bądź zgrubieniem. Uraz ten występuje u osób ze słabymi, bądź też nie rozciągniętymi mięśniami łydki, jak również osłabionymi mięśniami goleni. U biegaczy niejednokrotnie występują uszkodzenia zginaczy kolana, które dotyczą przede wszystkim sprinterów i osób nieprzestrzegających zasad prawidłowej rozgrzewki. Ta przypadłość objawia się bólem i napięciem tylnej części uda.
Sportowiec, który dzięki rehabilitacji wrócił do formy po doznaniu poważnych kontuzji
Ronaldo Luis Nazario de Lima to brazylijski futbolista, który dwukrotnie doświadczył zerwania więzadła w prawym kolanie. Po pierwszej kontuzji i dziewięciu miesiącach intensywnej rehabilitacji, zdołał zagrać jedynie przez 6 minut. Jego rekonwalescencja trwała łącznie ponad 2 lata. Po powrocie do uprawiania sportu, zdobył mistrzostwo świata i tytuł króla strzelców. Do dziś jest uważany za drugiego najlepszego strzelca w historii mistrzostw świata oraz trzeciego najlepszego piłkarza, za Maradoną i Pele.
Ta historia daje nadzieję na to, że nawet po poważnej kontuzji można wrócić do sprawności fizycznej dzięki rehabilitacji medycznej.
Autorka: Beata Kowalczyk
Źródła: